Eski İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Azerbaycan ziyareti dönüşünde geçirdiği helikopter kazasının ardından İran’da yapılan seçimleri, aldığı yüzde 53,7 oyla eski sağlık bakanı Mesud Pezeşkiyan kazandı.
2013 ve 2021’de girdiği seçimlerden yenilgi ile ayrılan Pezeşkiyan, İran’ın 9. Cumhurbaşkanı olurken, Pezeşkiyan’ın Türk kökenli olduğuna ilişkin spekülasyonlar gündem oldu.
Seçim kampanyası sırasındaki konuşmalarının bazılarını Kürtçe ve Türkçe yapması dikkat çeken kalp cerrahı Pezeşkiyan’ın, geçmişte yapılan bir röportajda “Türk müsünüz?” sorusunu yanıtladığı ortaya çıktı.
Pezeşkiyan Türk mü?
İran’ın Batı Azerbaycan Eyaleti’ndeki Mahabad şehrinde 29 Eylül 1954 doğan Pezeşkiyan, İranlı Azerbaycan Türk’ü bir ailenin çocuğu olduğunu belirttiği röportajda “Türk olmaktan gurur duyuyorum” ifadesinde bulundu.
Azerbaycan Türkçesi ile konuşan Pezeşkiyan, evde çocuklarıyla Türkçe konuştuğunu vurgularken “En başından beri evde çocuklarımın Farsça konuşmasına bile izin vermedim, Azerbaycanca konuşuyorduk” dedi.
Pezeşkiyan’ın röportajda, “Kesinlikle Türk olduğumu, Azerbaycan’da doğduğumu söyledim. Babam Türk’tü, annem Türk’tü ve ben Türk olmaktan gurur duyuyorum” ifadesinde bulunduğu görüldü.
Eşini ve bir çocuğunu 1993’te trafik kazasında kaybeden ve iki çocuğunu yalnız büyüten Pezeşkiyan’ın, İran İslami Danışma Meclisi’ndeki (Parlian) bilgide aynı zamanda İran-Türkiye Dostluk Derneği’nin de üyesi olduğu yer aldı.
Farsça analizler yayımlayan haber sitesi Tabnak’ın aktardığına göre Pezeşkiyan, “Tanrı’nın kendisini bir Türk olarak yarattığını ve hiç kimsenin Türklerin dili ve kültürü ile alay etme hakkına sahip olmadığını, İran’daki Türklerin ve diğer etnik grupların Anayasa’nın 15. maddesine göre okullarda kendi dillerinde yazabilmeleri, konuşabilmeleri ve öğrenebilmeleri gerektiğini” söyledi.
İran’da yayın yapan haber ajansı KhabarOnline, Pezeşkiyan’ın, İran’da Türk takımı olan Traktör takımın taraftarı olduğunu belirtti.
Soyadı Farsça’da “Doktorlar”
Soyadı Farsça’da “Doktorlar” anlamına gelen Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden genel tıp alanında dereceyle mezun oldu.
Pratisyenlik kursunu 1985 yılında tamamlayan Pezeşkiyan, tıp fakültesinde Fizyoloji dersleri vermeye başladı. Pezeşkiyan, 1994-1999 yılları arasında beş yıl boyunca Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesi’nin rektörlüğünü yaptı.
Pezeşkiyan, 2001-2005 yılları arasında Muhammed Hatemi Hükûmeti’nde İran Sağlık ve Tıp Eğitimi Bakanı olarak görev yaptı.
Azerbaycan Eyaleti Tebriz’den milletvekili seçilen Pezeşkiyan, Meclis’te sağlık, sosyal hizmetler ve işgücü komisyonlarında görev aldı.
Referomist Cumhurbaşkanı
Reformcu siyasi görüşlere sahip bir politikacı olmasıyla tanınan Pezeşkiyan, İran Meclisi’nde başkan yardımcılığı görevini de yürüttü.
Batı ile iyi ilişkileri savunan Pezeşkiyan, 4 yıl süren Meclis Başkan Yardımcılığı görevi sırasında “nükleer anlaşma” yapılması gerektiğini söyledi.
Meclis içindeki yasama faaliyetlerinde aktif rol alan 9. Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın, İran’da Eylül 2022’de polis nezaretinde hayatını kaybeden Mahsa Emini’nin ölümüne ilişkin açıklamaları dikkat çekti.
Pezeşkiyan, başörtüsü yasasından kaynaklı müdahalelerin durumu kötüleştirdiğini ve sona erdirilmesi gerektiğini söyledi. Pezeşkiyan, “Biz çocuklarımızın iffetli olmasını istiyoruz ancak bu davranışlar onları dinden uzaklaştırıyorsa bu yöntemi sürdürmemeliyiz” ifadelerini kullandı.
Hükümetin muhaliflere karşı tutumuna sert eleştiriler getiren Pezeşkiyan ayrıca 2009’daki cumhurbaşkanı seçimi sonrası çıkan olaylardan sonra Meclis’te güvenlik güçlerinin müdahalelerine ilişkin açıklaması sebebiyle muhafazakar vekillerle gerginlik yaşadı.
